Poprzedni odcinek

Następny odcinek

Internet, ależ to proste (21)

"Ściąganie" (w języku angielskim operacja ta określana jest jako download) z sieci na swój komputer oprogramowania (jak również innych udostępnianych w podobny sposób plików, np. zawierających grafikę albo muzykę) możliwe jest dzięki usłudze o nazwie FTP (File Transfer Protocol). Usługa ta obecna jest w Internecie od samych jego początków, gdyż jest jedną z trzech podstawowych (obok poczty elektronicznej i tzw. telnetu) usług zaprojektowanych dla sieci ARPANET - poprzedniczki Internetu. Pierwotnie służyć miała do transmisji plików pomiędzy swoimi własnymi kontami na różnych komputerach. To zastosowanie szybko zdominowane zostało jednak przez inne: publiczne udostępnianie w sieci zbiorów plików, które mógł skopiować każdy, nawet nie posiadając konta na danej maszynie (FTP użyte w taki sposób nazywane jest anonimowym FTP). Powstałe w ten sposób archiwa plików stały się rychło bardzo popularne i to one właśnie wpłynęły na ukształtowanie się charakteru Internetu takiego, jakim go znamy obecnie - jako ogromnej skarbnicy powszechnie dostępnej informacji.

Również dziś, mimo ogromnej popularności WWW, archiwa FTP nadal "trzymają się mocno" i są jednymi z najbardziej istotnych zasobów sieciowych - zmienił się tylko sposób korzystania z nich, gdyż obecnie pliki z archiwów FTP "ściąga" się przeważnie... właśnie za pośrednictwem przeglądarek WWW. Użytkownik często może nawet nie uświadamiać sobie faktu korzystania z innej usługi: na wielu stronach WWW znaleźć można odsyłacze, na które należy kliknąć, aby "ściągnąć" jakiś program. Klikamy i po krótszej lub dłuższej chwili program znajduje się na naszym dysku - możemy wcale nie wiedzieć tego, że trafił on do nas nie za pośrednictwem serwera WWW, lecz anonimowego FTP. Zdradza to jedynie adres (URL) danego zasobu: na jego początku zamiast typowego dla stron WWW "http://" znajduje się "ftp://".

W Internecie istnieją tysiące serwerów anonimowego FTP. Na wielu z nich pliki powtarzają się: z reguły istnieje więcej niż jedno źródło zdobycia poszukiwanego programu. Niektóre z tych serwerów zdobyły sobie jednak rangę szczególną: są to największe i najczęściej odwiedzane "składnice" oprogramowania, zawierające dziesiątki tysięcy programów. Z powodu ich ogromnej popularności mają one po kilka, kilkanaście dokładnych kopii (tzw. mirrorów) rozmieszczonych na całym świecie, co zmniejsza obciążenie sieci wynikające z transmisji plików z tych serwerów. Do tych najważniejszych zaliczają się: Simtel - najstarsze i chyba największe archiwum; dysponuje programami dla różnych typów komputerów, ale najbardziej znane jest ze swojego zbioru oprogramowania dla MS-DOS-u; WinSite (dawniej CICA) - "obowiązkowe" miejsce dla wszystkich użytkowników Windows; Hobbes - analogicznie dla OS/2; archiwum GNU - znakomitych, nowoczesnych narzędzi Unixowych; archiwum Linuxa (darmowej wersji Unixa na komputery PC) i jeszcze kilkanaście innych. Mirrory wszystkich wspomnianych archiwów (a także wiele innego oprogramowania, także polskiego) znajdują się w Polsce na komputerze o adresie sunsite.icm.edu.pl (można z niego korzystać zarówno za pośrednictwem FTP, jak i WWW) - jest to największy obecnie serwer FTP w Polsce. Drugi co do wielkości zbiór mirrorów znajduje się w krakowskim Cyfronecie (ftp://ftp.cyf-kr.edu.pl/pub/mirror). Pełne kopie zawartości największych archiwów FTP wydawane są także okresowo (typowo co kwartał) na płytach CD-ROM - zakup takich płyt może być bardzo wygodny dla osób często korzystających z ww. archiwów, gdyż ogranicza potrzebę bezpośredniej łączności z archiwum tylko do "ściągania" najnowszych produktów, których nie ma jeszcze na płycie (daje to także możliwość skorzystania z zawartości tych archiwów przez osoby nie mające dostępu do Internetu, ale ten temat jest raczej poza zakresem niniejszego cyklu artykułów...).

Większość ważniejszych archiwów FTP zorganizowana jest w podobny sposób. W głównym katalogu serwera, osiągalnym przez połączenie się z adresem ftp://jakiś.tam.serwer.ftp/, znajduje się z reguły podkatalog o nazwie pub, zawierający właściwe archiwum. W każdym katalogu jest zwykle plik o nazwie README, zawierający informacje o zawartości tego katalogu. Jest też na ogół plik index.txt (lub o podobnej nazwie, np. 00-index.txt), w którym znajdują się krótkie opisy wszystkich plików z danego katalogu. Czasami - jak np. w Simtelu - można "ściągnąć" program, pozwalający przeszukiwać spis wszystkich plików znajdujących się w archiwum "off-line", czyli na własnym komputerze, bez połączenia z siecią. Niektóre z archiwów anonymous ftp pozwalają nie tylko na pobieranie plików, ale także przesyłanie samemu na serwer - do wydzielonego podkatalogu - własnych plików (niestety, tej operacji nie da się zrobić za pomocą przeglądarki WWW: trzeba mieć "prawdziwy" program do FTP), które po sprawdzeniu przez administratora archiwum mogą być - o ile zostaną uznane za interesujące dla ogółu użytkowników - dołączone do ogólnych zasobów. Katalog przeznaczony na "wstawianie" własnych plików nazywa się zwykle upload lub incoming; obowiązuje zasada, że o każdym umieszczanym tam pliku należy zawiadomić administratora archiwum, wysyłając pocztą elektroniczną list na adres wskazany w odpowiednim komunikacie.

Poprzedni odcinek

Następny odcinek

Powrót do wykazu artykułów o Internecie

Statystyka